Dotacje unijne są narzędziem realizacji polityki regionalnej Unii Europejskiej, są zasobem finansowym pomagającym w modernizacji i restrukturyzacji gospodarek krajów Unii Europejskiej. Działania Funduszy Europejskich skupiają się na wspieraniu regionów słabiej rozwiniętych. Przykładem jest polska, która w porównaniu z innymi członkami Unii posiada niski poziom rozwoju gospodarczego i jest w całości objęta Celem 1 polityki regionalnej Unii Europejskiej. Cel 1, czyli „promowanie rozwoju u dostosowań strukturalnych w regionach słabiej rozwiniętych”, dotyczy regionów których PKB wynosi nie więcej niż 75 procent średniej w Unii, około 70 procent Funduszy strukturalnych jest skierowanych na realizację tego celu. Fundusze te mają za zadanie pomóc polskiej gospodarce aby była bardziej konkurencyjna oraz wsparcie w zmniejszeniu bezrobocia, a także różnic w poziomie rozwoju regionalnego.
Obecnie istnieją cztery rodzaje Funduszy Strukturalnych. Są to:
1. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, który powstał w 1975 roku. Można powiedzieć, że jest odpowiedzią na większe różnice w rozwoju regionalnym państw Unii Europejskiej. Ze środków zgromadzonych w tym funduszu są finansowane projekty dotyczące:
o Zatrudniania w małych i średnich przedsiębiorstwach
o Rentownych inwestycji produkcyjnych sprzyjających tworzeniu nowych miejsc pracy
o Inicjatyw na rzecz rozwoju regionalnego
o Ochronie środowiska
o Rozwoju kultury i turystyki
o Rozwoju społeczeństw informatycznych
o Małych i średnich przedsiębiorstw
2. Europejski Fundusz Społeczny istniejący już od 1957 roku, jest najstarszych Funduszem Strukturalnym, a zarazem najważniejszym instrumentem finansowym wspólnotowej polityki regionalnej. Środki zgromadzone w tym funduszu są przeznaczane głownie na przeciwdziałanie i zapobieganie bezrobocia, a także na rozwój potencjału kadrowego.
3. Europejski fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej – Sekcja Orientacji powstał w 1964 roku jako pomoc w procesie przekształceń w rolnictwie.
4. Finansowy Instrument wspierania Rybołówstwa powstał w 1993 roku, na skutek reformy Funduszy Strukturalnych, jego zadaniem jest promocja cen zmian w sektorze rybołówstwa
Aby osiągnąć cele Funduszy (szczególnie konkurencyjności i innowacyjności gospodarki i zmniejszeniu bezrobocia ) służą do tego programy operacyjne. Każdy z programów odpowiada określonej dziedzinie społeczno gospodarczej.
W ramach polityki regionalnej w Polsce udostępniono środki, które są wykorzystywane po przez realizację programów operacyjnych takich jak:
· Zintegrowany Program rozwoju Regionalnego, którego głównym celem jest tworzenie warunków konkurencyjności regionów oraz przeciwdziałanie marginalizacji danych obszarów tak aby sprzyjać integracji z Unią Europejską
· Sektorowy program Operacyjny Wzrost konkurencyjności Przedsiębiorstw – jego celem jest poprawa pozycji konkurencyjnej przedsiębiorstw, które działają na terenie Polski w warunkach Jednolitego Rynku Europejskiego. Kierowany jest na pomoc dla przedsiębiorców, a także instytucji wspierających firmy.
1. Rozwój przedsiębiorczości i wzrost innowacyjności poprzez wzmocnienie instytucji otoczenia biznesu
Ma na celu tworzenie korzystniejszych warunków dla rozwoju firm, wzmocnienie instytucji wspierających działalność przedsiębiorstw, wzmocnienie współpracy między sferą badawczo-rozwojową a gospodarką, poprawa dostępności do zewnętrznego finansowania inwestycji przedsiębiorstw, rozwój systemu dostępu przedsiębiorców do informacji i usług publicznych on-line.
2. Bezpośrednie wsparcie przedsiębiorstw,
czyli między innymi wsparcie konkurencyjności produktowej i technologicznej firm, wzrost konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw poprzez doradztwo, wzrost konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw poprzez inwestycje, wsparcie dla inwestycji w zakresie dostosowania przedsiębiorstw do wymogów ochrony środowiska
3. Pomoc techniczna
Priorytety ZPORR oraz działania skierowane na pomoc przedsiębiorstwom :
· Wzmocnienie rozwoju zasobów ludzkich i regionalnych
· Promocja przedsiębiorczości
· Rozwój lokalny
· Mikroprzedsiębiorstwa
· Rozbudowa i modernizacja infrastruktury służącej wzmacnianiu konkurencyjności regionów
Sektorowy Program Operacyjny Rozwoju Zasobów Ludzkich
Jego celem jest budowa otwartego, opartego na wiedzy społeczeństwa poprzez zapewnienie warunków do rozwoju zasobów ludzkich w drodze szkolenia, pracy, kształcenia.
Działania skierowane na pomoc dla przedsiębiorców:
· Rozwój kadr nowoczesnej gospodarki
· Rozwój społeczeństwa opartego na wiedzy
· Aktywna polityka rynku pracy i integracji zawodowej społecznej
Sektory Program Operacyjny Restrukturyzacji i Modernizacji Sektora Żywnościowego oraz Obszarów Wiejskich
Jego głównym celem jest poprawa konkurencyjności sektora rolnego, zróżnicowania sektora rolnego, wsparcie wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich, wsparcie dla przemysłu przetwórczego, aby poprawić jego pozycję konkurencyjną.
Działania i priorytety skierowane na pomoc przedsiębiorstwom:
1. Wspieranie zmian i dostosowań w sektorze rolno –żywnościowym
Obejmuje:
· Inwestycje w gospodarstwach rolnych
· Poprawa przetwórstwa i marketingu artykułów rolnych
· Wsparcie doradztwa rolniczego
2. Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich
· Rozwój i ulepszenie infrastruktury technicznej związanej z rolnictwem
· Zróżnicowanie działalności rolniczej i zbliżonej do rolnictwa w celu zapewnienia różnorodności działań lub alternatywnych źródeł dochodów
Sektorowy Program Operacyjny Rybołówstwa i Przetwórstwo Ryb
Jego celem jest racjonalna gospodarka żywymi zasobami wód oraz poprawa sektora rybackiego, a także podniesienie konkurencyjności polskiego rybactwa i przetwórstwa z nim związanego
Obejmuje:
· Złomowanie statków
· Odnowa i modernizacja statków rybackich
· Przetwórstwo i rynek rybny
· Rybołówstwo śródlądowe
· Dostosowanie nakładu połowowego do zasobów
· Rozwój oraz ochrona zasobów wodnych, hodowla, infrastruktura portowa, przetwórstwo i rynek rybny, rybołówstwo śródlądowe
· Promowanie nowych rynków zbytu na produkcje rybne
Sektorowy program Operacyjny Transport
Jego głównym celem jest zwiększenie spójności transportowej kraju oraz polepszenie dostępności przestrzennej miast, obszarów i regionów Polski w układzie Unii Europejskiej.
Priorytetem są:
· Zrównoważony gałęziowo rozwój transportu
Bezpieczna infrastruktura drogowa
